Finansal piyasalarda, yatırımcıların tasarruflarını değerlendirebileceği farklı nilteliklerde ve kategorilerde sayısız enstrümandan söz edilebilir. Bu enstrümanlar, vadelerine, risk seviyelerine göre kategorize edilirken her profildeki yatırımcı için uygun bir yatırım aracı mevcuttur. Yatırımcıların tercih edebileceği enstrümanlardan biri de tahvillerdir. 

Bu içeriğimizde tahvil nedir, tahvil yatırımı nasıl yapılır, tahvil riskleri nelerdir, şirketler nasıl tahvil çıkarabilir ve tahvil yatırımlarının özellikleri nelerdir gibi yatırımcıların tahvil konusunda bilmesi gereken tüm detayları masaya yatıracağız.

Tahvil nedir? Tahvil ne demektir?

Yatırımcılar için bir yatırım aracı olan tahvil; tahvili çıkaran kamu ya da şirketler için bir tür borçlanma aracıdır. Bir başka deyişle devletlerin hazineleri veya şirketler finans birimlerinin nakit akışı sağlamak için piyasadan nakit girdisi sağlayabileceği bir borç senedidir. 

Yatırımcılar açısından tahvil ise kendisine finansal kaynak sağlamak isteyen devletler ya da şirketler tarafından ihraç edilen kıymetli evrak statüsü taşıyan bir yatırım aracıdır. Tahvil yatırımlarında, yatırımcılar tahvil ihracı aşamasında belirlenen sabit ya da değişken faiz oranı üzerinden vade sonunda bir getiri elde eder. 

Tahvil çeşitleri nelerdir?

Tahviller, vadesine, ihraç eden kuruma, ihraç şekline, getiri yöntemine ve belli başlı özelliklerine göre farklı türlerde piyasaya sürülebilir. Ancak Türkiye'de en çok işlem hacmine sahip tahvil türleri olarak devlet tahvilleri, hazine bonoları, özel sektör tahvilleri, sabit veya değişken faizli tahviller olmak üzere adlandırabiliriz. Bunların dışında garantili ve garantisiz tahviller; ikramiyeli tahviller, endeksli tahviller gibi farklı özelliklere sahip olan tahvil türleri de mevcuttur. 

Devlet tahvilleri: Türkiye'de Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından piyasaya sürülen 1 yıldan daha uzun vadeli borçlanma senetleridir. Tahvili ihraç eden kurumun devlet olmasından ötürü en risksiz tahviller çeşididir. 

Hazine Bonoları: Yine devlet tarafından piyasaya sürülen borçlanma aracı olan hazine bonoları; 1 yıldan daha kısa vadeye sahip bir tahvil çeşididir. Bu tanım “tahvil ile bono arasındaki fark nedir?” sorusunun yanıtı niteliğindedir. Özetle, tahvil ile hazine bonosu arasındaki fark; devletin borçlanırken belirlediği vade tarihidir. Hem Hazine Bonoları hem de Devlet Tahvilleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Merkez Bankası aracılığıyla ihale yöntemiyle ihraç edilerek piyasaya sürülür. 

Özel sektör Tahvilleri: Türkiye'de şartları kanunlarca belirlenen ve SPK, Merkez Bankası gibi kurumlarca denetlenerek ve izin alınması kaydıyla özel sektör şirketleri tarafından piyasaya sürülen borçlanma senetleridir. Devlet tahvillerine göre, risk seviyesi daha yüksek olan özel sektör tahvillerinde getiri potansiyeli çoğu zaman daha yüksektir. Özel sektör tahvilleri, şirketlerin finansman kaynağı yaratması için tercih edebileceği bir yöntemdir. 

Değişken ve sabit faizli tahviller: Bu tahvil çeşitleri adından anlaşılacağı üzere getiri yöntemine göre göre isimlendirilirler. Bir tahvil piyasaya sürüldükten sonra arz ve talebe göre değişen faiz getirisine sahip ise değişken faizli tahvildir. Sabit faizli tahvillerde ise ihraç aşamasında faiz oranı belirlenir ve bu faiz oranı üzerinden talep toplanır. Sabit faizli tahvillerde yatırımcılar vade sonunda elde edeceği faiz getirisini en başından bilirler. 

Endeksli tahviller: Endeksli tahvillerde, borçlanma senedinin ihraç aşamasında belirlenen kriterlere göre yatırımcısına farklı getiri potansiyelleri sunan tahvillerdir. Bu tür tahvillerde getiri oranları enflasyon, faiz oranları veya altın, döviz, hisse senedi gibi çeşitli dayanak varlıkların getirilerine endekslenir. Endeksli tahvillerde; getiriler vade sonunda dayanak varlığa göre belirlenerek veya çeşitli periyotlarda kupon ödemesi şeklinde yapılabilir. 

Eurobond yatırımı yapmak veya detaylı bilgi almak için 444 39 34 numaralı telefondan Trive Müşteri Hizmetleri’ne ulaşabilirsiniz.

Tahvil çıkarma şartları nelerdir?

Devlet dışında, özel sektör şirketlerinin de tahvil çıkararak finansman sağlayabildiğinden bahsetmiştik. Bir şirketin tahvil çıkarma şartları Sermaye Piyasası Kurulunun iznine ve onayına bağlıdır. İlgili kanunlarca belirlenen özelliklere sahip olan şirketler için tahvil çıkarma şartları ve tahvil ihracında belirtilmesi gereken şartlar belirlenmiştir. 

Tahvili ihraç edecek şirketin unvanı, konusu, süresi ve merkezi, esas sermayenin miktarı, ana sözleşmenin ilan tarihi ile ana sözleşmede değişiklik yapıldığı takdirde, değişikliğin tarihleri belirlenmiş olmalıdır. Ayrıca genel kurul tarafından onaylanmış son bilançoya göre şirketin durumu ile şirketin varlıkları üzerinde rehin veya teminat olup olmadığı açıkça belirtilmelidir. Tahvili çıkarcak olan şirketin genel kurulun tahvil çıkarma kararının tescil ve ilan tarihi ve en az iki yetkili imzası bulunmalıdır. Çıkacılacak olan tahvillerin şu özellikleri de açıkça belirtilmelidir: 

• Çıkarılacak tahvilin nominal değerleri,

• Piyasaya sürülecek tahvil ile verilecek faiz tutarı,

• Tahvilin İtfa şekli ve itfa süresi

• Tahvilin nama veya hamiline yazılı olduğunun belirtilmesi

Tahvillerin özellikleri nelerdir?

Tahvillerin bilinmesi gereken özelliklerini birkaç maddeyle kısaca şöyle özetleyebiliriz:

- Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, Kıymetli Evrak Kanunu ve Sermaye Piyasaları Kanunu gibi hukuki temelleri olan kıymetli bir evrak statüsü taşıyan bir borçlanma senedidir.

- Tahvili piyasaya süren kurum vade sonuna kadar yatırımcısına borçlu; tahvil yatırımcısı ise o kurumun alacaklısı konumundadır. Bir başka deyişle şirketler ya da kamu kurumları açısından tahviller borç senedi iken yatırımcılar için alacak senedi özelliğindedir.

- Tahvilin üzerinde yazan vade tarihi geldiğinde tahvili çıkaran kurum ile yatırımcısı arasındaki hukuki ilişki yükümlülüklerin karşılıklı olarak yerine getirilmesi şartıyla otomatik olarak sonlanır. 

- Bir şirketin tahvil ihraç edebilmesi için anonim şirket statüsüne sahip olması şartı aranır. Şirketlerin ve devlet hazinesinin yanı sıra belediyeler gibi tüzel kişiliğe sahip kamu kuruluşları da SPK onayı ile tahvil çıkarabilir.

- Tahviller, mevzuatta nominal değerinin altında bir değerle ihraç edilebilir. Tahviller ihraç öncesinden belirtilmek kaydıyla hamiline ya da satın alan kişinin adına (namına) yazılı olarak piyasaya sürülebilir.

Hisse Senedi ve Tahvil Arasındaki Temel Farklar

Hisse senetleri ile tahvil arasında birçok açıdan temel farklardan söz edilebilir. Yatırımcılarına tanıdığı haklar, ortaklık durumu, vade yapısı, ihraç ve takas şekilleri gibi birçok farklı yönden ayrışırlar. Şimdi bunları birkaç maddeyle özetleyelim:

• Tahvil yatırımcısı, tahvili çıkaran şirketin alacaklısı iken; hisse senedi yatırımcısı hissesine sahip olduğu şirketin ortağıdır. Tahvil ihraç eden kurumun buradan sağladığı finansman yabancı sermaye niteliği taşırken hisse senetlerinde ise bu tür özsermaye sınıfındadır. 

• Hisse senetleri, sahibine mülkiyet hakkı verirken; tahvil ise borçlanma senedi niteliğindedir.

• Tahvil yatırımlarında vade belirlidir ve nettir. Hisse senetlerinde ise vade ebedi olarak tanımlanır. Yatırımcısının tasarrufu ya da şirketin özel durumlarına, kararlarına göre vade değişkendir. 

• Tahvil yatırımcısı, önceden belirlenen faiz getiri ya da ilave ödemeler dışında şirket aktiflerinden başka bir hakka sahip değildir. Hisse senedi yatırımcısı ise şirketin tüm ortaklık haklarına sahiptir. 

• Tahviller, iskontolu olarak nominal değerinin altında ihraç edilebilirken hisse senetlerinde nominal değerinin altında ihraç söz konusu değildir. 

Tahvil Yatırım Çeşitleri Nelerdir?

Tahvilleri yatırım çeşitleri açısından ele alacak olursak; kupon ödemesiz tahviller, dönüştürüleblir, geri çağrılabilir veya geri verilebilir özellikler taşıyabilir. Tahvillerde kupon ödemelerinin (dönemsel faiz ödemeleri) olmadığı özellikler taşıyabilir. Bu tahvillerde yatırımcılar getirilerini vade sonunda elde eder. Şirket tahvilleri ise bazı durumlarda dönüştürülebilir nitelikte olabilir. Bu durumda önceden belirlenen koşullarla yatırımcıların portföyündeki tahviller şirket hisselerine dönüşür. 

Tahviller geri çağrılabilir özellikte olabilir. Bu tür tahvillerde ihraç eden kurum vadesinden önce tahvili geri çağırma hakkına sahiptir. Tahvilin geri çağrılması durumundan tahvilin değeri yatırımcısına ödenir. Tahviller ihraç eden kurum tarafından geri çağrılabildiği gibi yatırımcısı tarafından da geri verilebilir özellikte olabilir. Böyle bir durumda da yatırımcısı tahvilden dilediği anda çıkabilir ve parasını geri alabilir. 

Geri çağrılabilir ya da geri verilebilir tahvillerde, koşulların, özel durumların önceden belirlenmesi gerekir. 

Bilinmesi gereken önemli noktalar

Tahviller; yatırımcıların portföylerinde yer alabilecek düşük riskli, makul miktarda getiri sağlayan, güvenilir finansal varlıklardır. Özellikle de devlet tahvilleri ve hazine bonoları ile çeşitlendirilen portföylerin, getiri ve risk olasılıkları noktasında daha öngörülebilir oldukları söylenebilir. Şirket tahvilleri ile de getiri potansiyeli artırılabilirken risk seviyesinin de artacağı göz önünde bulundurulmalıdır. 

Tavhil yatırımı yaptığınızda, enflasyonda ve faiz oranlarında ortaya çıkabilecek değişiklikler birtakım riskler içerir. Elde edilecek faiz getirisinin enflasyon oranın altında kalması durumundan negatif reel getiri ile tasarrufların erimesi söz konusu olabilir. Ayrıca, çağrı riski, yeniden yatırım riski, kredi riski, likidite riski, market riski, varsayılan risk olmak üzere söz konusu tahvil yatırımlarında karşı karşıya kalınabilecek riskleri gruplandırabiliriz

Deneyimsiz yatırımcıların, devlet tahvili, hazine bonosu ya da şirket tahvillerine yatırım yaparken profesyonel yatırım desteği  alması önerilir.. Her ne kadar düşük riskli bir yatırım aracı olarak nitelendirilse de portföylerin dengelenmesi, dönemsel olarak portföylerdeki tahvil, bono yatırım stratejilerinin belirlenebilmesi açısından profesyonel destek tasarrufların doğru yönlendirilmesinde büyük bir etkendir. 

Hisse Senediİşlemlerinde SIFIR Komisyon Avantajı Trive'da! Hemen görüntülügörüşme ile online hesap aç, hisse yatırımına başla!