Hisse fiyatının belirlenmesinde çeşitli faktörler rol oynamaktadır. Fakat bir hisse senedi için fiyat hareketinin merkezinde arz ve talep dinamikleri yer alır.

Arz talebi aştığında; satıcılar, alıcıları çekmek için fiyatlarını düşürmeye zorlandığı için hisse senedi fiyatı düşer. Öte yandan, talep arzı aştığında; alıcılar, satıcıları çekmek için hisse senedine daha yüksek teklifler verdikçe fiyat yükselir.

Hisse senedi fiyatlarını hareketlendiren önceden tanımlanmış bir faktör denklemi yoktur, ancak belirli etkenler arz ve talep dinamiklerinde rol oynar. Bu etkenler üç kategoriye ayrılır: Temel faktörler, teknik faktörler ve piyasa duyarlılığı.

Temel faktörler, iç ve dış olmak üzere iki kategoriye ayrılabilir. İç faktörler, şirketle ilgilidir ve kazançları ve karlılığına göre hisse fiyatını hareketlendirir. Dış faktörler, şirketin faaliyet gösterdiği geniş çevreyi içerir ve politik, ekonomik, sosyal, yasal ile çevresel yönleri göz önünde bulundurur. Ekonomik faktörler de bir şirket için hayati öneme sahiptir.

Teknik faktörler, şirketin geçmiş hisse fiyatı performansıyla ilgilidir ve grafiklerin, modellerin ve piyasa katılımcılarının belirli fiyat seviyelerine yönelik davranışlarının analizini kapsar. Borsa katılımcıları, tekrarlayan temalar ve grafik desenlerine dayanarak hisse fiyatlarını öngörmek için bu yöntemi kullanırlar.

Piyasa duyarlılığı, piyasa katılımcılarının psikolojisini ifade eder. Arz ve talep, temel faktörler, teknik analiz, haberler ve davranışların etkileşimi piyasa duyarlılığını etkiler. Ekonomi, hisse senedi, sektör ve borsaya olan güven, piyasa duyarlılığının belirlenmesinde önemli rol oynar. 

Temel Faktörler

Gelirler

Gelir, bir şirketin değerini etkileyen en önemli faktördür ve belirli bir dönem boyunca bir şirketin ürettiği kazancı ifade eder. Gelirler genellikle yılın her çeyreğinde açıklanır ve şirketin finansal performansı ile sağlığını yansıtır.

Uzun vadede hiçbir işletme gelir elde etmeden ayakta kalamaz ve bu nedenle bir işletmenin gelir elde etme kabiliyetine büyük önem verilir. Gelirlerin olumlu yönde olması, çeyrek dönemler ya da yıllar içinde artması, bir şirketin finansal sağlığının bir işaretidir. Bu işaret yatırımcıların hisse senedi satın almasına yol açarak talepte bir artışa neden olur ve aynı durum tam tersi için de geçerlidir.

Ekonomik Veriler

Dikkate alınması gereken temel faktörler enflasyon ve para politikasıdır (faiz oranları). Enflasyon dönemleri, tüketicilerin karşı olduğu yüksek fiyatlar nedeniyle satışlar düşük olabileceği için halka açık şirketler için zorlayıcıdır.

Yüksek faiz oranları, şirketlerin borçlanma maliyetlerini artırabilir ve şirketlerin kazançlarına, değerlemelerine ve büyüme potansiyellerine olumsuz etki edebilir. Genellikle, yüksek faiz dönemleri, daha büyük bir arz yaratır ve hisse fiyatlarının düşmesine neden olurken, düşük enflasyon dönemleri daha yüksek talebe yol açar.

Diğer Varlık Sınıflarında Arz ve Talep

Bir varlık sınıfı olarak borsa, tek başına faaliyet göstermez. Borsanın işleyişine yardımcı olan sabit getirili menkul kıymetler, emtia ve para piyasası araçları dahil olmak üzere çeşitli varlık sınıfları vardır. Diğer varlık sınıflarının arz ve talep dinamikleri borsa fiyatlarını etkiler.

Örneğin, yüksek enflasyon ve yüksek faiz oranları zamanlarında, yatırımcılar riskten kaçınma ve daha güvenli seçeneklere yatırım yapma eğilimindedir. Sabit getirili menkul kıymetler ve altın, böyle zamanlarda daha cazip hale gelir ve özkaynakların zararına daha fazla sermaye çeker. Bu nedenle, arz arttığında hisse senedi fiyatları düşerken, daha güvenli varlık sınıflarına olan talep artar.

Teknik Faktörler

Destek ve Direnç

Fiyat grafiğinde destek, hisse senedi fiyatının üzerinde kalma veya kırılmama eğiliminde olduğu bir bariyer görevi gören bir alanı ifade eder. Direnç ise fiyatın aşağıda kalma veya kırılmama eğiliminde olduğu alandır. Destek ve direnç, talep ve arz bölgeleri olarak işlev görür ve yatırımcılar tarafından kullanılabilir.

Piyasa Duyarlılığı Faktörü

Sürü psikolojisi, bireylerin çoğunluğu takip ettiği ve diğer yatırımcıların yaptıkları hamleleri kopyalayan bir olguyu ifade eder. Bu tür bir yatırımcıya genellikle duygular tarafından yönlendirilir ve yükseliş veya düşüş eğiliminde olan herhangi bir hisse senedine hamle yapar. Giderek daha fazla sürü yatırımcısı piyasaya girdikçe, hisse senedi fiyatı trend yönünde daha da hareket etme eğilimindedir.

Özet

Hisse senedi fiyatları bir dizi faktöre dayalı olarak hareket eder. Yatırımcılar, bu faktörlerin çeşitli yönlerini en iyi bilen kişilerdir ve piyasalarda ortaya çıktıkları zaman harekete geçmek için en avantajlı konumdadırlar.

Kaynak: Corporate Finance Institute, ShareData, TradingView.